Çocuklarda Duygusal Disregülasyon Ne Demek?
Çocuklarda Duygusal Disregülasyon Ne Demek?
Çocukların gelişimi için düşüncelerini, duygularını, davranışlarını ve dikkatlerini kontrol etmeyi öğrenmeleri önemli bir öz-düzenleme (self-regulation) becerisidir. Çocukların başkalarının duygu durumlarını anlamayı ve kendi duygu durumlarının diğer bireyleri nasıl etkilediğini yorumlamayı öğrenmeleri gerekir. Gerektiğinde kendi duygu durumlarını yönetmeleri ve duygularını bastırmaları da önemlidir. 2-6 yaş arası çocuklar, duygularını regüle etmeyi öğrenmek için bazı stratejiler geliştirirler. Çocukların karşılarına çıkabilecek sorunları çözebilmeleri, sosyal hedeflere ulaşabilmeleri, hayal kırıklıklarıyla ve olumsuz duygularla baş edebilmeleri için regülasyon becerisine sahip olmaları gerekmektedir. Ayrıca duygusal regülasyon becerisi sosyal davranışlar için de gereklidir. Çocuklar hem duygularını kontrol etmeyi hem de duygularını sosyal olarak uygun bir şekilde nasıl ifade edeceklerini öğrenmelidir.
Çocukların duygularını fark etmede, içinde bulunulan duruma uygun duygularla yanıt vermede veya sosyal durumlarda duygusal tepkileri düzenlemede güçlük çekmesi, duygusal disregülasyon olarak adlandırılır. Duygusal disregülasyon, çocuklar uygun regülasyon becerilerini ve stratejilerini öğrendiğinde kendiliğinden çözülebilir. Fakat, duygusal disregülasyonun yetişkinlikte de devam ettiği durumlar vardır. Yetişkinliğinde de duygusal olarak disregüle olan bireyler kişilerarası ilişkilerde, akademik performansta veya bir konuda etkin bir şekilde çalışmada çeşitli sorunlarla karşılaşabilirler.
Duygusal Disregülasyon Belirtileri Nelerdir?
Duygusal disregülasyon yaşayan çocuklar sıklıkla duygularını kontrol etmekte ve durumlara uygun duygusal tepkiler vermekte zorlanırlar. Belirtileri arasında fazla sinirlilik hali, saldırganlık hali, şiddetli öfke nöbetleri, hayal kırıklığına karşı düşük tolerans, ağlama nöbetleri, anlamsız duygu patlamaları ve davranış veya faaliyetlere katılmayı reddetme, kendine zarar verme düşünceleri vardır. Duygusal disregülasyon, tek başına veya diğer semptomlarla birlikte ortaya çıkabilir. Duygusal olarak disregüle olan çocuklar korku, üzüntü veya öfke gibi yoğun duygular hissettiklerinde dürtüsel davranabilirler.
Duygusal Disregülasyon, çocuğun ileride yaşayabileceği zorlukların belirtisi olabilir. Gelişimsel gecikmelerin, kaygı veya duygu durum bozukluklarının, davranışsal disregülasyonun bir belirtisi olarak ortaya çıkabilir. Duygusal disregülasyon, tanı konulmuş bir problemin belirtisi olduğunda, çocuklar duygusal uyaranlara karşı yüksek hassasiyet yaşayabilir ve yeterli bir süre içerisinde dengeli bir duygusal duruma dönme konusunda zorluk yaşayabilirler. Zayıf karar verme becerileri riskine sahip olabilirler ve yetişkinliklerinde ruhsal bozukluk geliştirebilirler. Duygusal olarak disregüle olan çocuklar sıklıkla duygu regülasyonu, öz-düzenleme ve sosyal problem çözme ile mücadele eder ve bu durum çeşitli bağlamlarda (ev, okul ve toplum) sorunlara neden olabilir. Öğretmenlerinin veya bakım verenlerin isteklerini yerine getirmede, arkadaş edinmede, arkadaşlık ilişkilerini sürdürmede ve akademik performanslarında sorunlar yaşayabilirler, ayrıca karşı çıkma ve okulu reddetme eğilimi gösterirler.
Ebeveynler Neler Yapabilirler?
Ebeveynler veya çocuğa bakım verenler çocuklara duygularını regüle etme becerisini öğretebilirler. Çocuğun disregüle olmasına neden olan uyaranları anlamak, olası öfke nöbetlerine hazırlanmak için ve bu konuda etkili çözümler geliştirmek için gereklidir. Çocuğun öz-düzenleme becerilerini geliştirmek zor durumlardan kaçınmak bir çözüm değildir. Ebeveynlerin çocuklara bu durumla nasıl başa çıkacaklarını öğretmeleri gerekir. Çocuklar zorlukların üstesinden kendi başlarına gelene kadar ebeveynlerin onları desteklemeleri ve cesaretlendirmeleri gerekir. Ancak ebeveynler çocuklar adına regülasyon rolünü üstlenmemelidir, onlara koçluk yapmalıdır. Çocuğunca duygularını regüle etmeyi öğretmenin bir diğer yolu da öncelikle kendinizin sakin olması ve çocuğunuzun istenen davranışı yapması ve istenilen tepkiyi vermesi için ona model olmaktır. Çocuklarınızın olumlu davranışlarını ödüllendirin. Çocuğunuzun duygularıyla başa çıkmak için olumlu bir şekilde davrandığını gözlemlerseniz, bu olumlu davranışları pekiştirin. Olumlu davranışlarının sayısının artması için çocuğunuzun duygularını regüle etmekteki başarılarını pekiştirmenin yollarını bulun. Ek olarak, ebeveynler çocukların öz-yansıtma (Kişinin kendi bilişsel, duygusal ve davranışsal süreçlerinin farkında olması ve değerlendirme becerisidir.) becerilerini geliştirmelerine yardımcı olmalıdır. Çocukların yargılayıcı ve duygusal olmayan geri bildirimlere ihtiyaçları vardır. Öz-yansıtma becerisi, çocukların daha iyi seçimler yapmalarına ve daha düşünceli ve farkındalık sahibi olmalarına yardımcı olur.
Referanslar
Lightfoot, C., Cole, M., Cole, S.R. (2013). The Development of Children. Seventh Edition. Worth Publishers.
Child Mind Institute. (2022). How Can We Help Kids With Self-Regulation? Child Mind Institute. https://childmind.org/article/can-help-kids-self-regulation/
Cuncic, A. (2022, October 14). What is Dysregulation?. Verywell Mind. https://www.verywellmind.com/what-is-dysregulation-5073868
Compass Health Center. (2022). Dysregulation in Children. Compass Health Center. https://compasshealthcenter.net/specialties/dysregulation-in-children/