Ebeveynlik Stilleri ve Çocuklara Olan Etkileri

Ebeveynlerin çocuğa olan genel tutumu” anlamına gelen ebeveynlik stili, çocukların özgüvenleri, fiziksel sağlıkları, okul başarısı ve çevreyle olan ilişkileri gibi birçok alanda önemli bir etkiye sahiptir. Anne babaların çocukları ile nasıl ilişki kurduğu, kuralları nasıl belirledikleri gibi temel tutumlar çocukların gelişiminde ve geleceğinde kalıcı etkiler bırakabilir. Gelişim psikoloğu Diana Baumrind’in öne sürdüğü 4 temel ebeveynlik stili yaygın ebeveynlik stillerini açıklamak ve anlamakta kullanılmaktadır.

Otoriter Ebeveynlik
Otoriter ebeveynler çocukların ne olursa olsun kendi koydukları kurallara uyması gerektiğini düşünürler. Bu tarz ebeveynler kural koyarken ya da çocuklardan bir şey yapmalarını isterken nedenini açıklamazlar. Çocukların duygu ve düşüncelerine önem vermek yerine kendi söylediklerine uymalarını isterler. Otoriter ebeveynler çocuklarını disiplin etmek için genellikle ceza yöntemini kullanırlar.

Otoriter ebeveyn ile büyüyen çocuklar ileride özgüven sorunları göstermeye eğilimlidirler çünkü büyürken kendi düşünceleri genellikle önemsenmemiştir. İleriki yıllarda bu çocuklarda öfke sorunları da görülebilir. Yaşadıkları sorunlara kendileri çözüm bulmakta zorlanırlar ve ailelerinin beklentilerini sağlayamadıkları için kendilerine ya da ailelerine karşı öfke duyarlar. Ayrıca bu çocuklar cezadan kaçabilmek adına yalan söylemek konusunda ustalaşabilirler.

Demokratik Ebeveynlik
Demokratik ebeveynler de çocukları için belirli kurallar ve sınırlar koyarlar ancak bu kural ve sınırların sebeplerini çocuklarına net bir şekilde açıklarlar. Çocuklarının da duygu ve düşüncelerine önem verirler ancak esas karar merciinin ebeveyn olarak kendileri olduğunu net bir şekilde gösterirler. Disiplin sağlamak için iyi davranışları övmek ve ödüllendirmek gibi pozitif yöntemler kullanırlar. Araştırmalar en sağlıklı ve etkili ebeveynlik stilinin demokratik ebeveynlik olduğunu göstermektedir.

Demokratik ebeveyn ile büyüyen çocukların ileriki yıllarda sorumluluk sahibi, kendine güvenen, duygu ve düşüncelerini rahatlıkla ifade edebilen yetişkinler olduğu görülmektedir. Bu şekilde yetişen çocuklar ileride sağlıklı ilişkiler kurabilir ve kendi kararlarını verebilir.

İzin Verici-Hoşgörülü Ebeveynlik
Bu tarz ebeveynler gerekmediği sürece çocuklarına karşı müdahalede bulunmazlar. Kural koyduklarında bu kurallara genellikle uymazlar; çocuklarına sıklıkla ayrıcalıkta bulunurlar. Çocuklarına karşı arkadaş tutumu izlerler, çocuklarına sınır çizmek ya da kural koymak bu ebeveynler için oldukça zordur.

Bu şekilde büyütülen çocuklarda akademik sorunlar sıklıkla görülür. Kurallara uyma ve agresif davranışların yanı sıra bu çocuklarda özgüven sorunları da ortaya çıkabilir.

İzin Verici-İhmalkar Ebeveynlik
İhmalkar ebeveynler çocukları hakkında çok az bilgiye sahiptir; okulları ya da arkadaşları ile ilgili soru sormazlar. Evde temel birkaç kural vardır ancak genellikle çocukların temel ihtiyaçlarını dahi kendilerinin karşılaması gerekir. Bu ebeveynlik tutumuna sahip ailelerde psikolojik rahatsızlıklar ya da madde bağımlılığı gibi sorunlar görülebilir.

Bu şekilde yetişen çocuklarda ileriki yıllarda özgüven sorunları, okul problemleri ve davranış sorunları görülebilir. Ayrıca depresyon, anksiyete gibi sorunlar da görülebilir.

Her ebeveynin çocuğu ile özel bir ilişkisi vardır ve ebeveynlik tutumları bu ilişkiye göre değişiklik gösterebilir. Her çocuğun ihtiyacı ve her ebeveynin yaklaşımı farklıdır. Ancak ebeveynlik stillerinin çocuklar üzerindeki etkilerinin farkına varabilmek ve çocukların iyiliği için en iyi tutuma ulaşmaya çabalamak önemlidir.

Kaynakça: Amy Morin, L. C. S. W. (2022, August 9). The 4 types of parenting styles and how Kids Are Affected. Retrieved October 29, 2022, from https://www.verywellfamily.com/types-of-parenting-styles-1095045